"Định kiến" của bản thân !?

[PhongThuyGia]

Có thể nói rằng, con người là quá nhỏ bé và dễ bị tổn thương ở trong vũ trụ muôn màu này. Chúng ta bị ảnh hưởng, bị tác động, bị chi phối, bị ràng buộc, bởi quá nhiều yếu tố. Cũng chính vì bé nhỏ, dễ tổn thương, lại bị bắt buộc phải sinh tồn trong một mê cung những yếu tố khách quan, không chủ động được, khiến cho con người luôn cảm thấy bất an, khó chịu, mọi việc không được như ý muốn và ngoài tầm kiểm soát. Trong đó định kiến xã hội là một trong những tương tác của môi trường xã hội, ảnh hưởng khá nhiều lên tư tưởng, suy nghĩ và hành động của mỗi người để từ đó gián tiếp tác động lên con đường mà mỗi người phải trải qua tại cuộc sống trần tục.

Định kiến cơ bản được hình thành thông quá trình quan sát, trải nghiệm, suy lý, tư duy, đúc rút kinh nghiệm...ban đầu là của một vài người nhóm người, sau đó lan rộng ra toàn xã hội. Tuy nhiên những nhận định này thường có một giới hạn nhất định và không đạt được một ngưỡng đủ gần với bản chất của sự việc đó. Mặc dù vậy định kiến vẫn giúp giải quyết hoặc định hướng tư tưởng, hiểu biết, tạo đà phát triển cho con người trong một giai đoạn cụ thể.
Một điều hiển nhiên, trên thực tế sự vật sự việc lại liên tục biến đổi, những kiến thức mới, nhận định mới liên tục được hình thành và tiến gần hơn với bản chất của sự vật. Lúc này định kiến trở thành một rào cản cho sự phát triển, sự tiến bộ.

Chính vì tính phổ quát của định kiến trên bình diện xã hội mà chúng ta có thể gặp các định kiến ở mọi mặt của đời sống xã hội, từ tôn giáo, khoa học kỹ thuật, đến trong quan hệ con người với con người.

Những ví dụ về định kiến trong xã hội:
Trong tôn giáo: Thời đức phật Thích Ca còn tại thế, xã hội có bốn tầng lớp chính là Bà la Môn, Sát đế lợi, Phệ xá và Thủ đà La, khi đó định kiến xã hội mặc định là việc tu hành, giác ngộ, đắc đạo chỉ dành cho, chỉ đến với các tầng lớp cao trong xã hội như Bà la Môn, Sát đế lợi, và không dành cho những tầng lớp giai cấp thấp hơn. Nhưng chính đức Phật là người đầu tiên xóa tan những định kiến đó. Tích kể rằng thời đó, có một người tên Ni Đề-người gánh phân-thuộc tầng lớp Thủ đà la-giới tầng thấp nhất của xã hội, được đức Phật trực tiếp thu nhận vào tăng đoàn. Sự kiện đó gây chấn động và nhiều bức xúc trong tầng lớp Bà la Môn, Sát đế lợi, đến độ nhà vua phải trực tiếp hỏi đức Phật lý do tại sao lại có thể thu nhận một người ở giai tầng thấp vào tăng đoàn. Tuy nhiên sau khi nghe đức Phật giảng giải và trực tiếp diện kiến "người gánh phân"-giờ đã đắc quả A-La-Hán thì mọi định kiến của nhà vua về việc tu hành, giác ngộ, đắc đạo đã bị xóa bỏ. Sự kiện này mở ra sự bình đẳng trong tu hành trong xã hội thời đó.

Trong khoa học kỹ thuật: Trước thể kỷ 16, thì quan niệm chung của giới học thuật cũng như tôn giáo là trái đất chính là trung tâm của vũ trụ, tất cả các hành tinh khác đều xoay quanh trái đất (hình thành lên thuyết "Địa tâm"). Tuy nhiên bằng những nghiên cứu của mình hai nhà khoa học lần lượt là Nicolaus Copernicus và Galileo đưa ra quan điểm chứng minh các hành tinh xoay xung quanh mặt trời, trong đó có trái đất. Hai ông đều bị phản đối mạnh mẽ bởi những định kiến trong giáo hội và từ các nhà nghiên cứu đương thời. Tuy nhiên theo thời gian thì quan điểm về thuyết "Nhật tâm" được công nhận là đúng đắn hơn và gần hơn với một thực tại khách quan là trái đất và các hành tình trong hệ mặt trời đều quanh xung quanh mặt trời.

Trong mối quan hệ xã hội thì chúng ta gặp phải vô số những định kiến (quan điểm):
Như định kiến về giới tính: cho rằng phụ nữ là người yếu đuối, thụ động; nam giới thì phải độc lập, mạnh mẽ, là người ra quyết định; nội trợ là công việc của phụ nữ, không phải là việc của đàn ông; chồng có quyền dạy vợ, vợ phải nghe lời chồng...
Định kiến về quan hệ thế hệ: Thế hệ trẻ thì cho rằng thế hệ trước lạc hậu, bảo thủ, còn thế hệ trước thì cho rằng thế hệ trẻ, là nông nổi không chín chắn...
Định kiến về những nhóm người dễ tổn thương: như những người đồng giới, những người bị bệnh hiểm nghèo, những người khuyết tật đều chịu nhiều kỳ thị trong xã hội...
Định kiến về bệnh tật: Bệnh ung thư, tiểu đường là không chữa được, bệnh tật chỉ có thể chữa khỏi bằng tây y, chữa bệnh bằng khí công là mê tín dị đoan, không có cơ sở khoa học...
Định kiến về tri thức: như tốc độ ánh sáng là nhanh nhất, Không có thế giới tâm linh, Phật là cao nhất, Trời là to nhất, vong nhập là hiện tượng tự kỷ ám thị hoặc thần kinh đa nhân cách...

Có thể nói rằng "Định kiến xã hội" là một phạm trù khách quan, luôn luôn tồn tại trong bất kỳ ý thức hệ xã hội nào. Định kiến có vai trò nhất định trong việc phát triển xã hội như đề ra kinh nghiệm giúp tránh được những sai lầm cơ bản ban đầu hoặc đề ra một hướng thực hiện mà có khả năng chấp nhận được. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của xã hội thì dần dà những quan điểm ngày trước được coi là đúng thì cũng có thể trở thành lạc hậu. Lúc đó định kiến trở thành đối trọng cản trở sự tiến bộ của xã hội.

Với những người có quan điểm khác với định kiến xã hội thì được coi là những "kẻ bất thường" "kẻ lập dị". Thế nào cũng được, nhưng có thế nào đi nữa thì như Galileo đã nói " Dù gì thì trái đất vẫn cứ quay".

Như Thầy Huệ Tâm đã nói: "Mọi thứ chủ nghĩa, mọi quan niệm ... đúng hay sai chỉ phụ thuộc vào bản chất của sự việc, hiện tượng chứ không phụ thuộc vào ai nói gì và nói như thế nào!"


/