Về bộ phim tài liệu 'Hoàng đế Quang Trung - Bước ra từ lịch sử'

[Hạnh An]

/
Thứ tư, chiến lược xây dựng quốc gia biển

Nước ta có đặc điểm bờ biển dài dọc theo đất nước. Biển đảo nằm trong vùng giao điểm luồng hàng hải từ đông sang tây, từ nam lên bắc nên hội tụ nhiều thuận lợi cho giao thương, khai thác kinh tế biển, hội nhập về kinh tế, văn hóa. Do vậy, đối với thời đại nào biển đảo vẫn luôn giữ vị trí chính trị quan trọng.

Là tướng xuất thân vùng núi nhưng Quang Trung lại sử dụng thủy binh chiến đấu bằng đường biển rất tài tình. Đó là trận đánh thành Phú Yên (1773) khi bị Chúa Trịnh và Chúa Nguyễn tấn công cả 2 đầu, ông đã chỉ huy tấn công bằng cả đường bộ và đường thủy tạo thế gọng kìm. Trận Rạch Gầm - Xoài Mút (1785) đánh quân Xiêm; là nhiều lần quân Tây Sơn vượt biển từ Quy Nhơn vào Gia Định tấn công lực lượng cát cứ của Chúa Nguyễn. Năm 1786 khi ra Bắc diệt Trịnh, Quang Trung chỉ huy 400 chiến thuyền đi đường biển, tập kết ở Vị Hoàng để đánh vào Thăng Long. Trong chiến dịch đánh quân Thanh 1789, Quang Trung đã xây dựng được phòng tuyến thủy bộ liên hoàn Tam Điệp, Biện Sơn làm bàn đạp cho 3 đạo quân tấn công và bao vây địch.

Nhận rõ vai trò biển đảo đặc biệt quan trọng với an ninh đất nước nên Quang Trung đã sớm triển khai và thực thi chiến lược bảo vệ và khai thác biển, thể hiện trên các hoạt động:

• bảo vệ, mở rộng chủ quyền khai thác, phát triển kinh tế ở các vùng biển đảo;
• xây dựng và phát triển lực lượng thủy quân, hải quân: tổ chức các hải đội Hoàng Sa và Bắc Hải với chức năng bảo vệ và khai thác vùng quần đảo giữa biển Đông.
• chiếm những hải đảo giao dịch quốc tế quan trọng để tiếp cận kỹ thuật tiên tiên phục vụ phát triển hải quân.

Trải bao năm, tư duy và tầm nhìn về biển của Hoàng đế Quang Trung vẫn còn nguyên giá trị.

Thành tựu vĩ đại của triều đại Tây Sơn là đã bước đầu thống nhất được đất nước sau nhiều thế kỷ bị chia cắt. Đây cũng là lần đầu tiên toàn bộ đường bờ biển chạy dài từ Vịnh Bắc Bộ đến Vịnh Thái Lan với hàng nghìn hòn đảo ven bờ cùng các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa ngoài Biển Đông đã thuộc về quyền kiểm soát của Hoàng đế Quang Trung.

Thứ năm, chính sách mở cửa hội nhập quốc tế

Năm 1789, ngay sau khi đại thắng quân Thanh, thống nhất đất nước, Quang Trung đã có tư duy hội nhập rất mở và chính sách ngoại giao thể hiện một tầm nhìn xa và cực kỳ sâu sắc.

Việc đầu tiên là ông tìm mọi cách giải quyết mối quan hệ bang giao chính trị nhanh chóng nhất để phục vụ phát triển kinh tế xã hội cho người dân. Chỉ 6 tháng sau Đại Việt và nhà Thanh đã thông sứ bộ, nhiều cửa khẩu được mở ra và hàng hóa 2 bên đã được thông thương. Bên cạnh đó các chính sách phục hồi và phát triển cả 3 lĩnh vực: nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp (nông dân được trả ruộng để sản xuất, tiểu thương được buôn bán tự do, các làng nghề được khôi phục để phát triển kinh tế tại chỗ) đã tạo thế vững chãi cho nền kinh tế. Có nhà nghiên cứu đã cho rằng thời kỳ này nền kinh tế được khôi phục và phát triển ngang bằng Nhật Bản đương thời.

Về tư tưởng kinh tế mang tính đột phá, Quang Trung đã tạo ra sự chuyển biến rõ nét, tiến bộ, xóa bỏ chính sách ức thương của các triều đại quân chủ trước đó. Ông khuyến khích nhân dân buôn bán, giao thương với nước ngoài. Các thương nhân nước ngoài cho rằng Quang Trung đã thành lập một nền chính trị hoàn toàn mới, làm thay đổi bộ mặt xã hội thông qua các hoạt động kinh tế của người dân. Sự thay đổi cách điều hành nền kinh tế dựa trên sự hỗ trợ tối đa cho người dân bằng chính sách trọng thương đã giúp nền kinh tế bị sa sút trong hàng trăm năm chia cắt giờ được hồi phục nhanh chóng. Đặc biệt nhiều loại thuế được bãi bỏ, miễn giảm đã tạo ra sự cạnh tranh của hàng hóa khi giao thương với nước ngoài.

Quang Trung cho người sang thương thảo với nhà Thanh, mở thương điếm ở Quảng Châu để thương nhân Việt đưa hàng hóa vào sâu thị trường Trung Hoa rộng lớn. Trong nước, ông cho mở hội quán ở Hội An làm nơi giao dịch của thương nhân người Hoa, người Nhật và người phương Tây. Một thời kỳ nhà buôn được tạo điều kiện thuận lợi nhất đã diễn ra dưới thời Quang Trung.

Đi liền với hội nhập kinh tế, phát triển giao thương quốc tế là hội nhập về văn hóa, trong đó rõ nét nhất là tôn giáo. Quang Trung tôn sùng đạo Nho nhưng lại cởi mở với tôn giáo khác. Dưới thời Tây Sơn, nhân dân được tự do tín ngưỡng. Các đạo khác được tự do truyền bá, không bị ngăn cấm.

Thời kỳ này là giai đoạn ngoại giao thắng lợi, vàng son nhất lịch sử nước ta. Quang Trung thể hiện vừa khôn khéo, mềm dẻo nhưng cũng rất cứng rắn đã lấn át, thậm chí đưa ra nhiều yêu sách với Trung Hoa. Vì khiếp uy Quang Trung, vua Càn Long - vị vua anh minh và cao ngạo nhà Đại Thanh đã phải quyết định đình chỉ việc động binh trả thù; bãi bỏ lệ cống người vàng; sắc phong cho vua Quang Trung, thừa nhận nước Nam là nước văn hiến ngang hàng với Trung Hoa; thuận gả con gái cho vua Quang Trung và lấy tỉnh Quảng Tây làm của hồi môn; chấm dứt vĩnh viễn họa xâm lăng của triều đình Mãn Thanh với Việt Nam.

T

Tượng Hoàng đế Quang Trung tại Bảo tàng Quang Trung ở Bình Định
Ảnh: Internet

Có thể nói, Tây Sơn là triều đại ngắn ngủi nhất trong lịch sử Việt Nam nhưng để lại nhiều dấu ấn với việc lật đổ 2 tập đoàn phong kiến cát cứ Trịnh - Nguyễn, thống nhất đất nước; đánh tan 2 giặc ngoại xâm là quân Xiêm và quân Thanh, khẳng định và giữ vững chủ quyền quốc gia; phát triển đất nước toàn diện trên nhiều lĩnh vực.

Lịch sử đã khép lại nhưng tư duy và tầm nhìn của Hoàng đế Quang Trung là bài học quý để các thế hệ sau nối tiếp. Tiếc thay, Hoàng đế Quang Trung đột ngột băng hà khi các chính sách đổi mới, tiến bộ đang dang dở, nhiều hoài bão lớn lao của ông còn chưa kịp thực hiện. Nghe tin dữ, Vũ Văn Dũng lúc đó đang cầm đầu phái bộ ở Bắc Kinh đã ngã ra chết giấc, sau đó làm bài thơ khóc vua như sau:

Năm năm dựng nghiệp tự thân Rồng
Thời trước, thời sau khó sánh cùng
Trời để vua ta thêm chục tuổi
Anh hào Ðường, Tống hết khoe hùng.

Đến năm 1802, triều đại Tây Sơn sụp đổ, để lại cho đời sau bao tiếc nuối với câu hỏi đau đáu: “Nếu Quang Trung không mất sớm, những tư tưởng, chính sách của ông sẽ đưa đất nước đến đâu ???”

Và hơn 200 năm sau, xuân Mậu Tuất 2018, khí lành ùa về khắp nơi trên đất nước Việt Nam. Phải chăng vận nước đã đến, đất nước ta, dân tộc ta sẽ vươn lên, hùng mạnh về mọi mặt ….. để viết tiếp những ước vọng năm xưa của người anh hùng dân tộc Quang Trung:

Ta ra đi chưa xong nhiệm vụ
Còn các ngươi liệu có hoàn thành
Nếu mai sau có gặp việc chẳng lành
Nhớ ghi dạ để kiếp sau làm tiếp

/