Nguyễn Cao.( 1837 – 1887)

[longtadinh]

Tên tuổi và công trạng của Nguyễn Cao đã được sử sách lưu danh. Ông thực sự là một danh nhân lịch sử-văn hoá của dân tộc và của quê hương Bắc Ninh-Kinh Bắc. Tên ông đã được chọn đặt cho tên đường phố ở Thủ đô Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, TP Bắc Ninh, TP Bắc Giang và tên trường trung học cơ sở chuyên Quế Võ (trường THCS Nguyễn Cao). Ở Hà Nội có miếu Trung Liệt thờ Nguyễn Cao và nhiều nơi mà ông đến khai hoang, đánh giặc, dạy học nhân dân đều lập đền thờ. Đền Nguyễn Cao ở Cách Bi (Quế Võ) được Nhà nước xếp hạng Di tích lưu niệm danh nhân lịch sử-văn hóa cấp Quốc gia. Sau đây Tôi xin giới thiệu đôi nét về thân thế và cuộc đời Nguyễn Cao:

Nguyễn Cao tên đầy đủ là Nguyễn Thế Cao, hiệu là Trác Phong, sinh năm Đinh Dậu (1837) tại làng Cách Bi - Quế Võ – Bắc Ninh. Nguyễn Cao sinh ra trong một gia đình có truyền thống nho học, khoa bảng. Thân phụ là Nguyễn Thế Hanh từng đỗ đầu thi Hương, làm Tri huyện các huyện Thạch An, Tiên Minh, Thuỷ Đường. Thân mẫu là Nguyễn Thị Điềm thuộc dòng họ võ quan Nguyễn Đức quê ở Quế ổ. Theo gia phả của dòng họ Nguyễn thì cụ tổ dòng họ Nguyễn Thế vốn là một quan chức nhà Lê, quê ở Thanh Hoá, cụ có 6 người con trai đều làm quan cho triều đại này. Nguyễn Cao chính là con cháu của ngành tổ thứ tư của dòng họ.Vốn sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, khoa bảng, Nguyễn Cao sớm mang trong mình một tấm lòng yêu quê hương đất nước tha thiết, khí phách của một bậc quân tử nho học.
Nguyễn Cao thi đỗ Giải nguyên khoa Đinh Mão(1867) tại kỳ thi Hương nhưng Ông không ra làm quan. Ông về quê mở trường dậy học.

Khi thực dân pháp đánh chiếm Hà Nội lần thứ nhất 1873, lúc này ông mới bắt đầu làm quan. Sau khi thực dân Pháp chiếm thành Hà Nội tiến hành đánh mở rộng ra các vùng ngoại thành, trong đó có Gia Lâm. Nguyễn Cao lúc đó đang giữ chức Tán lý quân vụ tỉnh Bắc Ninh, cùng với Ngô Quang Huy đã tập hợp nghĩa quân phối hợp với Phạm Thận Duật, Trương Quang Đản bao vây thành Hà Nội, đánh bật đồn bốt của giặc tại Gia Lâm ngày 4-12-1873, sau đó kéo quân về Siêu Loại. Tiếng súng chống xâm lược Pháp của ông không chỉ mở đầu cho phong trào yêu nước chống thực dân Pháp xâm lược ở tỉnh Bắc Ninh, mà còn góp phần dấy lên phong trào yêu nước chống Pháp của các sỹ phu và nhân dân nước ta lúc bấy giờ.

Cũng vào thời gian ấy, bọn phỉ đánh phá, cướp bóc một số tỉnh miền núi phía Bắc trong đó có Bắc Giang, Nguyễn Cao đã chỉ huy đánh dẹp được bọn chúng, giữ yên cho dân chúng. Ông được triều đình nhà Nguyễn bổ làm Tri huyện Yên Dũng, rồi Tri phủ Lạng Giang. Khi đương chức ông xin triều đình cho dân khai khẩn ruộng đất hoang ở vũng Nhã Nam, Phú Bình lập nhiều trang ấp, làng xóm. Ông còn có công trong việc di dời làng từ ngoài đê vào trong nội đê để tránh lụt lội và là người cho xây văn chỉ của làng để đề cao truyền thống hiếu học, đề ra thuần phong, mỹ tục cho quê hương.Vì vậy nhân dân một số làng xã ở đây đã thờ ông làm Thành hoàng làng.

Năm 1882 thực dân Pháp tiến đánh Bắc Kỳ lần thứ hai, Nguyễn Cao đem quân về đánh địch tại Gia Lâm và sau đó đem quân bao vây thành Hà Nội. Đến ngày 27-3-1883 ông đem quân đánh vào phố hàng Đậu, Cửa Đông (Hà Nội), sau đó rút quân về phía bắc sông Hồng. Ngày 15-5-1883, Nguyễn Cao chỉ huy nghĩa quân đánh một trận lớn tại Gia Lâm. Trận này ông bị thương nặng, nhưng vẫn giữ ý chí chiến đấu. Ông tiếp tục chỉ huy nhiều trận đánh địch ở các nơi như Phả Lại, Yên Dũng, Quế Dương, Võ Giàng, Từ Sơn, Thuận Thành.

Năm 1884 khi thành Bắc Ninh thất thủ, Nguyễn Cao rút quân về thành Tỉnh Đạo, phối hợp với Nguyễn Thiện Thuật, Ngô Quang Huy lãnh đạo phong trào "Tam tỉnh Nghĩa Đoàn" hoạt động rộng khắp trên các địa bàn Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hà Tây. Ngày 27-3-1887, tại một trận đánh ở làng Kim Giang (Hà Tây) ông bị thực dân Pháp bắt. Giặc dùng mọi thủ đoạn dụ dỗ, mua chuộc, nhưng đều bị Nguyễn Cao cự tuyệt. Ông đã tự rạch bụng để tuẫn tiết. Không khuất phục được ông, ngày 14-4-1887 thực dân Pháp đã đem ông ra chém đầu tại vường Dừa (Hà Nội).

Về đời thực là vậy tuy nhiên với KCTL chúng tôi còn biết trong tâm linh Cụ cũng giữ một vai trò rất quan trọng đối với đất nước ta Cụ là 1 trong 8 vị bát quái của Việt Nam.

View more the latest threads:

• Cuộc chuyển giao quyền lực nhà nước phong...
• Truyền thuyết Đức Thánh Chèm
• Những lần Dân tộc ta đứng trước thử thách bị...
• Nét đặc trưng trong văn hóa của người Việt cổ
• Lịch sử thời đại Vua Hùng Bách Việt Văn Lang...
• Lòng yêu nước của vua Duy Tân
• Bát Cổ - Sơ đồ và lộ trình đi
• Bát Cổ - Hành trình tự khám phá Bát Cổ
• Tìm hiểu về nguồn cội Tộc Việt
• Lịch sử Dòng Tộc Họ Đỗ