Xuân Có Vui - Vui Có Xuân

[BONGMAYHOA]

Năm mới Giáp Ngọ, Gia đình chúng con xin kínhchúc Thầy và gia đình: Sức khỏe, Niềmvui, Thành công, Hạnh phúc và Công lao Vô lượng trên đường tu luyện để xã hội chúng ta, ai ai cũng có một cuộc sống đầy đủ tình thương và trí huệ

Một Trái Tim, đi về nơi Trọn Vẹn.

[Bát Quái]

Thầy ra vế đối khó quá Thầy ạ!
Theo cái thời thế này thì cũng chẳng biết nó sẽ đi đến đâu nữa!
Lão cũng liều xin đối lại như sau:

"ĐÁ NGỰA NGỰA ĐÁ NGỰA ĐÁ NGỰA
VIẾNG TANG TANG VIẾNG TANG VIẾNG TANG"

[Duy Vật]

Mùa xuân Giáp Ngọ năm nay Thầy Nguyệt Quang Tử lại ra một vế đối hay. Mọi người tham gia diễn đàn cũng có nhiều người ra ứng đối. Nhưng xem ra chẳng được vế đối nào gọi là được cả. Mà xét về văn hóa đối cũng còn thiếu thốn. Một số chỉ lấy từ đối từ cũng gọi là đối... Nghĩ ra được một về đối cho được đã là khó, nhưng có người còn có khả năng nghĩ ra được mấy vế đối liền để đăng lên đây, thế mới tài. Thấy tình cảnh vậy, tôi tuy chưa rành lắm về đối, nhưng cũng xin được mạn phép bàn đôi câu về văn hóa đối, để cùng nhau trao đổi.
I. Phân tích vế đối của Thầy:
Năm nay Thầy ra vế đối:
Đá ngựa ngựa đá ngựa đá ngựa.
Vế đối này chỉ có hai chữ được lặp đi lặp lại là "ngựa" và "đá":
- Hai chữ đầu tiên: Đá ngựa. Đá ngựa là một trò chơi dân gian. Ở thuở thiếu thời, là trẻ con vùng nông thôn trước đây ai chẳng từng chơi trò này. Một đứa trước, đứa thứ hai khom người, ôm và tỳ đầu vào lưng đứa trước làm ngựa. Đứa thứ ba ngồi lên lưng đứa thứ hai là người cưỡi ngựa. (Hoặc cũng có thể chỉ có hai đứa cõng nhau làm ngựa và người cưỡi ngựa). Mỗi phe thường có mấy người, ngựa tham gia. Khi chơi thì ngựa hai bên lao vào nhau, người cưỡi phải kéo, lôi người cưỡi phe kia ngã ngựa là thắng.

Trò chơi đá ngựa. (Ảnh: Nguồn Internet)


Con ngựa đá.(Ảnh: Nguồn Internet)

- Hai chữ tiếp theo: Ngựa đá. Đây có thể là con ngựa bằng đá. Cũng có thể là con ngựa nó đá (đá là động từ). Ngựa mà đá thì chắc là đau lắm.
- Ba chữ cuối: nếu tách hai chữ đầu ra thì lại giống như cặp chữ thứ hai. Nhưng nếu tách hai từ sau ra thì lại giống như hai cặp chữ đầu tiên. Nếu để cả ba chữ thì là “ngựa đá ngựa” cũng là trò đá ngựa. Hay là con ngựa này đá con ngựa kia, và cũng có thể là ngựa đá nhau loạn xạ. Cái thời buổi trâu bò húc nhau này thì ngựa đá nhau là chuyện thường.

Ngựa đá ngựa(Ảnh: Nguồn Internet)

Như vậy, Một vế đối có cặp từ lặp đi lặp lại nhiều lần có nghĩa phong phú như vậy thì rất khó đối.

II. Một số câu đối điển hình trong lịch sử:
* Năm 1308, Mạc Đĩnh Chi đi sứ nhà Nguyên, do trời mưa làm trở ngại đường đi nên đến cửa khẩu sai hẹn, quân canh gác đóng cửa buộc phải chờ sáng hôm sau mới được qua ải. Thấy sứ bộ Đại Việt cứ biện bạch đòi mở cửa để đi cho kịp thì viên quan phụ trách ải nói: "Nghe nói ngài là người có tài văn chương. Sao không đem sử dụng lúc này? Bây giờ tôi ra một câu đối, nếu đối thông suốt, tôi sẽ mở cửa ải; bằng không xin ngài chờ tới sáng". Rồi quân Nguyên thả từ trên cửa thành cao xuống một câu đối thách thức nếu sứ bộ đối được thì họ sẽ mở của thành cho đi.
Quá quan trì, quan quan bế, nguyện quá khách quá quan. (nghĩa đen là: Tới cửa ải trễ, cửa quan đóng, mời khách qua đường cứ đi qua).
Vế đối này có tổng 11 chữ nhưng có đến 3 chữ quá và 4 chữ quan.
Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi đã đối lại:
Xuất đối dị, đối đối nan, thỉnh tiên sinh tiên tiên đối. (nghĩa là: Ra câu đối thì dễ, đối câu đối mới khó, xin mời Tiên sinh đối trước).
Vế đối của ông có 4 chữ đối và 3 chữ tiên, đúng với yêu cầu câu đối của viên quan ấy. Tưởng lâm vào thế bí, hóa ra lại tìm được vế đối hay, khiến người Nguyên phải phục và liền mở cửa ải để đoàn sứ bộ của Mạc Đĩnh Chi qua biên giới.

* Chuyện Trạng quỳnh đối Tú Cát:
Chuyện là: Một hôm, Quỳnh đang đứng xem đàn lợn ăn cám thì Tú Cát đi qua. Đã được nghe người ta đồn đại về thần đồng này, Tú Cát không ưa gì Quỳnh, ông ta ra vẻ kẻ cả gọi Quỳnh đến bảo:
- Ta nghe thiên hạ đồn mày là đứa thông minh, ứng đáp rất giỏi. Bây giờ ta ra cho mày một vế đối, nếu mà không đối được thì sẽ biết tay. Nhất định ta sẽ đánh đòn cho chừa các tật láo, nghe chưa!
Nói xong, không đợi Quỳnh thưa lại, Tú Cát liền gật gù đọc:
- "Lợn cấn ăn cám tốn."
Đây là một câu đối rất hắc búa bởi "Cấn" và "Tốn" là hai quẻ trong kinh Dịch, đồng thời Tú Cát còn có ý chê Qunhf "ngu như lợn mà dám huyênh hoang"người có học nhiều còn thấy khó.
Thế nhưng, không nao núng, Quỳnh đọc lại ngay:
- "Chó khôn chớ cắn càn."
Quả là một vế đối vừa chỉnh vừa có ý xỏ xiên. "Khôn" và "Càn" cũng là hai quẻ trong kinh Dịch, Quỳnh lại còn ngầm ý chưi Tú Cát là "đồ chó cắn càn"

* Đừng nghĩ phải là người học rộng tài cao mới có câu đối hay. Trong dân gian cũng có nhiều câu đối chẳng kém gì. Có một chàng trai trọ học ở làng Yên Sơn, đêm đó anh chàng đi dạo dưới trăng, thấy cô gái Yên Sơn ra giếng đầu làng gánh nước, chàng ta trêu chọc. Cô gái muốn thử tài chàng liền ra vế đối rằng:
Gái Yên Sơn gánh nước Yên Sơn, sơn sơn giã nữ trung hào kiệt.
Và chàng trai cũng chẳng vừa, đối lại:
Trai Phong Nguyệt dạo đường Phong Nguyệt, nguyệt nguyệt kề quân tử trượng phu.
Người ra vế đối đã hay. Ở nửa sau của vế đối đã dùng lối chơi chữ: hai chữ sơn ghép chồng lên nhau ra chữ xuất. Ý nói, ở chốn sơn cước Yên Sơn này, người con gái gánh nước thôn quê cũng là nữ trung hào kiệt. Chàng trai đối lại cũng chẳng kém. Lấy Phong Nguyệt đối lại Yên Sơn, từ đối từ, chữ đối chữ. Dùng lại lối chơi chữ ở trên: hai chữ nguyệt đặt cạnh nhau thành chữ bằng. Ý nói trai Phong Nguyệt tuy đa tình nhưng cũng là quân tử trượng phu.
Thế mới biết xưa kia câu đối được cha ông ta sử dụng trong giao tiếp, ứng xử rất nhiều, rất phong phú. Muốn đối được hay thì phải hiểu được vế đối của người ra: Ý của vế đối, cách sử dụng từ ngữ như thế nào, trong hoàn cảnh nào, nghĩa của các từ ra sao, khi ghép từ thì nghĩa các từ thay đối như thế nào,… Có hiểu được như vậy và phải có một vốn từ rất phong phú, văn chương ngữ nghĩa kha khá thì mới tham gia đối và đối mới hay, mới chỉnh được. Thế mà trong dân gian cũng còn khá nhiều vế đối chưa đối được. Có lẽ vế đối Thầy ra ở trên cũng thuộc một trong những vế đối chưa đối được.

[youme]

Hihi, tụi con sở học còn ít quá nên đã không hiểu hết ý nghĩa vế đối của Thầy, đến tận lúc đọc bài phân tích của bạn Duy Vật con mới "ồ à..."
Con xin góp 1 vế đối để sửa sai, dù còn chưa hay lắm ạ.

Đá ngựa ngựa đá ngựa đá ngựa
Chọi gà gà chọi gà chọi gà

[xuangiang14]

Vế đối của Thầy thực sự khó, con nghĩ mãi mà không có cách nào đưa ra vế còn lại cho hoàn chỉnh, nhân chứng kiến ván cờ đầu xuân của các cụ, con nghĩ bàn cờ có ngựa, có xe, có pháo... và đương nhiên có tướng. Vì vậy con cũng xin mạn phép đưa ra vế đối sau:
Đá ngựa ngựa đá ngựa đá ngựa
Hạ tướng tướng hạ tướng hạ tướng

[Khánh Ly]

"… Có hiểu được như vậy và phải có một vốn từ rất phong phú, văn chương ngữ nghĩa kha khá thì mới tham gia đối và đối mới hay, mới chỉnh được. Thế mà trong dân gian cũng còn khá nhiều vế đối chưa đối được. Có lẽ vế đối Thầy ra ở trên cũng thuộc một trong những vế đối chưa đối được".

Trước hết em cảm ơn anh Duy Vật đã phân tích câu đối của Thầy cho em và mọi người hiểu rõ hơn. Đây đúng là vế đối xưa nay chưa có ai đối được hoàn chỉnh mà chỉ đối được một phần nào đó của cả vế đối mà thôi. Sau khi đọc bài phân tích của anh, em mới nghĩ ra một vế đối tuy chưa chuẩn nhưng cũng xin góp vui xuân:


Đá ngựa ngựa đá ngựa đá ngựa.
Ăn quan quan ăn quan ăn quan.

- Đá ngựa và ăn quan (hay còn gọi là ô ăn quan) đều là 1 trò chơi dân gian.


- Quan ăn quan: Nếu để cả ba chữ thì là “quan ăn quan” có thể hiểu là quan này ăn quan kia..., mà thời buổi ngựa đá ngựa thì chuyện ăn của nhau là ... chuyện thường.

[dochanh]

Đá ngựa ngựa đá ngựa đá ngựa.
Ăn quan quan ăn quan ăn quan.

em hiểu biết nông cạn nhưng thấy vế đối này sát nghĩa nhất với đề bài của thầy.
Để đối được hoàn chỉnh chắc phải hiểu thấu 4 câu thơ thầy đã viết ở trên...đấy có thể hiểu là câu sấm của thầy, có lẽ thầy đã biết trước thiên cơ về thế thời, thời cuộc...
Vài cảm nhận cá nhân mong các anh chị lượng thứ

[côn sơn]

Anh hùng xuất thế thời tao loạn
Vó ngựa xông pha nơi trận tiền
“ đá ngựa , ngựa đá , ngựa đá ngựa ”
Bao nhiêu tướng giặc , phải rơi đầu

Tiện thiếp quê nhà , chăm mẹ già
Đêm khuya thanh vắng , mang đàn gẩy
“ tình tang , tang tình , tang tình tang ”
Cho vơi nỗi nhớ , nỗi nhớ chàng