Phân biệt bộ 3 Di Đà Tam Tôn và Thích Ca Tam Tôn

[Ngô Minh Thành]

Nhìn mãnh thú để nhận ra bộ ba đến từ Cõi Ta Bà

Trong bộ ba từ Tây Phương (Phật A Di Đà và hai Bồ tát Quán thế âm và Đại Thế Chí) với những thực vật họ mang theo. Thì đối với bộ 3 đến từ cõi Ta Bà hay còn gọi Thích ca tam tôn (gồm Phật Thích ca mâu ni, Văn Thù Bồ tát và Phổ Hiền Bồ tát), sẽ được phân biệt cùng những con thú đi theo họ.

Đây là bộ ba “phụ trách” cõi Ta bà. Khác với Tây Phương, ở cõi này mọi thứ “hung dữ” hơn, cư dân trong đó quằn quại vì những tưởng tượng của chính mình; gần như ai cũng có ít nhất một lúc trong đời là lang sói…

Khôngmang theo thực vật làm công cụ chủ đạo, bộ ba phụ trách cõi này mang theo mìnhnhững mãnh thú.

1. Văn Thù Sư lợi Bồ tát

Một vị bồ tát chuyên về trí tuệ ở cõi ta bà – cưỡi một con sư tử xanh. Biểu tượng ở đây là: Ai có trí người đó mạnh nhất, như sức mạnh của chúa tể rừng xanh. Trên tay bồ tát Văn Thù là một cây kiếm. Biểu tượng cũng rất “đuổi hình bắt chữ” là: “trí tuệ sắc bén”.

Đôi khi Văn Thù cũng cầm một bông sen xanh (như bông sen của bồ tát Đại Thế Chí thuộc bộ ba từ Tây Phương). Màu xanh của sư tử cũng như màu xanh của sen đây là màu của phương Đông (chứ không phải là “Đông phương hồng”). Màu xanh này có tác dụng “xóa tan màn đêm u tối”.

Hoa sen xanh và sư tửxanh của bồ tát Văn Thù

Nói về sự mê lầm ở cõi ta bà, đây là cõi mà chúng sinh (như chúng ta đây) trong lòng đều có sẵn “hạt nhân Phật”. Thế rồi bụi trần ngày càngbao dày quanh cái nhân ấy, làm nó gần như biến mất (nhưng sự thực nó vẫn ở đó).Trong cõi ta bà mù mịt bụi, ta bị “cái ta” làm mờ mắt, nhìn một hóa hai, suốt ngày tự ái, lấy bản thân làm rốn vũ trụ, cái gì của mình cũng phải hơn người ta. Bồ tát Văn Thù với trí tuệ sắc sảo và gươm sắc, có vai trò “gọt” cái vỏ bụi ấy để hạt nhân Phật trong mỗi người được lộ ra; chúng sinh cũng “khôn ra” theo, thoát khỏi những hoang tưởng, ảo vọng, khổ não.

Sư tử và cây kiếm sắc của bồ tát Văn Thù,Ở tượng này, trên tay bồ tát (hình như là quyển kinh Bát Nhã)

Tượng đồng bồ tát Văn Thù cưỡi sư tử

Với tượng này có lẽ khó nhận ra Văn Thù bồ tát, phải nhờ vào thanh kiếm trên tay tượng và cái bệ cóchạm sư tử.

2. Phổ Hiền Bồ tát.

Để nhận diện được ngay Phổ Hiền bồ tát, có lẽ chúng ta nên bắt đầu từ… con voi.

Bồ tát Phổ Hiền cưỡi voi

Người ta bảo, con voi có những phẩm chất sau: khôn nhất, khỏe nhất, kiên định nhất. Mà cao nhất ở loài voi là voi trắng. Về mặt biểu tượng, voi (trắng) có lẽ còn hơn sư tử (xanh) một bậc. Nếu như sư tử xanh của Văn Thù bổ tát biểu tượng cho sức mạnh của trí tuệ nói chung, thì con voi trắng của Phổ Hiền bồ tát biểu tượng cho một trí tuệ đã qua tu tập.Theo tài liệu Phật giáo, một tâm thức khi mới tu tập thì còn hoang dã như con voi xám, đến khi tu tập và giác ngộ rồi sẽ như một con voi trắng: mạnh mẽ mà tự kiểm soát được, không để những thứ ngoại thân lôi kéo.

Bồ tát Phổ Hiền cưỡi voi trắng

Những thứ ngoại thân đó đến từ đâu? Từ 6 giác quan theo Phật giáo: mắt (thấy vật), tai (nghe tiếng), mũi (nhận mùi), lưỡi (biết vị), xúc (biết vật), tâm (sinh ý). Ta chia thành các cặp đối lập cho những thứ mà từng giác quan mang lại, thí dụ: đẹp/xấu, thơm/thối, dịu/ồn, ngon/dở, mềm/cứng, vui/buồn, từ đó nảy sinh phân biệt, yêu/ghét…Phổ Hiền bồ tát cưỡi con voi trắng có 6 ngà. 6 ngà đó chính là vũ khí để chống lại những vọng tưởng từ 6 giác quan kia mang lại.

Tu là chiến thắng 6 giác quan này, coi những gì chúng mang tới như những vị khách không mời, không chấp chúng, không để chúng làm nhà ta rộn lên (hay buồn rũ) khi chúng đến (hoặc chúng đi). Ta biết những gì 6 giác quan này mang tới chỉ là “vô thường”, là “khách”, nên không để chúng cướp quyền chủnhà, xúi giục ta nảy sinh phân biệt mà đối xử khác nhau với vạn vật.

Voi 6 ngà chiến thắng 6 giác quan