.
.
CÂY LƯƠNG TRI
Một loài cây, chắc chỉ có Thầy, là người đầu tiên, duy nhất, đề cập đến nó. Chúng tôi đã được biết về cây Lương tri từ lâu, đặc biệt, hôm nay, khi tôi tìm lại các bài viết trên diễn đàn, tìm đọc và phát hiện ra hạt của cây đó đã được Thầy gieo vào tâm một người đã từng là học trò của Thầy, từ tháng 1/2012. Hơn 11 năm từ thời điểm đó, Thầy đã gieo thêm nhiều hạt Lương tri vào tâm các học trò lớp LTHT và lớp học trò lớn. Cây Lương tri trong mỗi người hiện nay ra sao: Có cây đã nảy mầm và phát triển, có người: cây mọc tốt, khoảng hơn 30cm, có người thì cây mới mọc một ít và có cả những người cây sắp mọc, chưa mọc, mọc rồi héo, có người thì thậm trí, cây có thể không còn sống được nữa rồi…
Lúc được Thầy cho kiểm tra, có người thấy cây Lương tri của mình đã mọc thì vui lắm, có người thì thấy không vui lắm vì kì vọng cây của mình sẽ lớn cao hơn, có người buồn vì cây của mình có nhiều hơn 1 nhánh, nhưng cũng bị thui chột mất một nhánh, có người thì mong ngóng được Thầy kiểm tra cho mình để biết tình trạng cây của mình hiện như thế nào… Cảm xúc thật đa dạng, nhiều ngưỡng, nhiều tư vị. Nhưng đợt được đi chơi ĐL cùng Thầy, con lại băn khoăn nhiều hơn. Thực chất, Lương tri là gì, liệu cây Lương tri sẽ mọc như thế nào?
Con biết đây là một phạm trù quá khó để tìm câu trả lời đúng, nhưng con xin mạo muội viết suy nghĩ của mình, cách suy nghĩ này có thể đúng, có thể nhiều phần sai, con kính xin Thầy góp ý, chỉnh sửa hộ con, mong khơi gợi một vấn đề để các đồng môn trao đổi và chúng ta có thể hiểu hơn về loài cây được gieo trong tâm mình, từ đó hiểu thêm một tư duy hợp lí mà cố gắng sửa mình trên đường tu.
Theo định nghĩa của một số từ điển, 1/ Lương tri là Khả năng phê phán đúng và biết nhận định tinh vi, không thiên lệch, trước những vấn đề không giải quyết được bằng lý luận khoa học, kiến thức chuyên môn. 2/ Lương tri được hiểu như Lương tâm.
Theo Vương Dương-Minh là người đã xướng ra thuyết lương-tri thì lương-tri là: "cái tinh-linh của tạo-hoá phú bẩm cho người, kết-tinh lại ở trong tâm người ta. Cái tinh-linh ấy sinh ra trời đất, thành ra quỷ thần, nhất thiết, muôn sự, muôn vật đều ở đó mà ra. Nó cũng là vật, nhưng cao hơn hết thảy, chẳng có vật nào sánh với nó được... Bản-thể của tâm là thiên-lý mà chỗ thiêng-liêng sáng suốt của thiên-lý tức là lương-tri".
Có người hỏi thêm Vương Dương-Minh: Loài người có thể-phách hư-linh mới có lương-tri, còn như thú vật, cỏ cây gạch đá có lương tri, không?
Họ Vương đáp: "Thì chính lương-tri của ta, tức là lương-tri của cỏ cây gạch đá. Nếu cỏ cây gạch-đá chẳng có lương-tri của người ta thì hết còn là cỏ cây, gạch đá. Chẳng riêng cỏ cây gạch đá mà thôi, đến cả trời đất, nếu không có lương tri của chúng ta cũng không thể làm trời đất được" - - Muốn suy xét cho đến nơi, thông suốt, đạt đến cái lương-tri ấy, muốn trí lương-tri phải làm cách nào?
Họ Vương đáp: "Muôn trí lương-tri, há phải là nói chuyện vang bóng mập mờ, không ngôn vô-thực mà bảo rằng trí lương-tri được đâu. Tất phải làm ra việc thực mới được. Cho nên trí tri phải ở cách vật. Vật nghĩa là việc. Phàm ý mình phát ra điều gì tất là có việc. Cái việc mà ý mình để tới đó gọi là vật. Cách nghĩa là chính; cách vật nghĩa là sửa cho thích-đáng việc mình làm. Một điều lương-tri biết là thiện, tuy rằng ta thật lòng ham chuộng, nhưng nếu không thực-hành ngay cái vật mà ta đã để ý vào thì vật ấy vẫn chưa được cách và lòng ham-chuộng vẫn chưa phải chân thành. Một điều gì lương-tri biết là ác, tuy rằng ta thật lòng ghét bỏ, song nếu ta không thực-hành ngay cái vật mà ta đã để ý vào thì vật ấy vẫn chưa được cách và lòng ghét bỏ vẩn chưa phải chân-thành. Tất nhiên, ta phải làm theo sự hiếu thiện ố ác do lương-tri đã biết, mà làm việc hiếu thiện ố-ác thật đến nơi đến chốn. Có như vậy, mới thật không có vật nào không cách mà cái biết của lương-tri mới trọn vẹn, không bị che lấp thiếu sót gì cả, ấy là đến chỗ cũng tốt vậy" Họ Vương còn giảng thêm: " Không thiện, không ác là thể của tâm; có thiện có ác là động của ý; biết thiện biết ác là lương-tri; làm thiện bỏ ác là cách vật"
Lương tri là: Khả năng nhận thức đúng, sai, phải, trái về lẽ sống, đạo đức: lương tri thức tỉnh.
Lương tri là: Trí hiểu-biết về bên hay, bên tốt của con người, để tiếp-nhận những sự hay sự tốt từ ngoài vào, một trong ba chất của thiên-lương: Người biết việc tham-nhũng, gian-nịnh là ô-nhục mà vẫn làm, đó là người có lương-tri mà thiếu lương-tâm.
(Nguồn: https://chunom.net/Tu-dien/Tu-luong-...-gi-39690.html)
Bản thân con, con định nghĩa: “Lương tri- là sự kết hợp giữa Lương tâm và tri thức, trí tuệ. Người tu cao cấp thì sẽ là sự kết hợp giữa Lương tâm và Trí huệ”.
Ngoài việc người đó cần có tri thức, có sự hiểu biết, phân biệt được đúng, sai, hợp lí thì đòi hỏi họ làm tất cả những việc đó trên cơ sở lương tâm của mình.
Trong chuyến đi này, Thầy đã hỏi: Làm thế nào để làm người học trò tốt??? Chúng con hiểu thêm, học trò tốt, thì việc đầu tiên, phải là người học tốt, học giỏi, học được mọi điều từ người Thầy dạy, ngoài ra, còn phải áp dụng và truyền đạt được tri thức đó cho nhiều người khác với tấm lòng hướng thiện.
Còn cây lương tri, vì sao có một số học trò, luôn cặm cụi lau dọn, làm việc, nhưng cây vẫn phát triển chậm, mọc yếu… vì sao làm nhiều việc thiện, sẵn sàng giúp đỡ người nghèo khó, giúp đỡ người hoạn nạn, không cần sự báo đáp, nhưng cây lương tri vẫn không lớn nhanh như sự kì vọng…
Bản thân con tự nghĩ, đã là Cây Lương tri, là bản thân cây đó đã phải có Lương tri riêng, có hệ thống tiêu trí đánh giá mỗi người là khác nhau, dựa vào chính Lương tri của người đó. Liệu có khi, đáng nhẽ họ có thể được đánh giá tốt hơn nếu tham chiếu sang ngưỡng của người khác, nhưng vì sao cây của họ lại không lớn nhanh bằng cây của những người kia?
Vì lương tri của họ tốt hơn, nhưng họ chưa lan toả được đúng theo khả năng của họ, vì một lí do gì đó, nên cây lớn chậm???
Hay họ làm việc thiện thật, không khoa trương thật, nhưng họ làm vì chính niềm vui của họ, chứ chưa thực sự vì niềm vui của những người được nhận từ thiện??? Con luôn nhớ câu thơ của Sư Tổ Huyền Quang tặng Thầy “Vui mà hành thiện, tâm con thiện; Buồn mà hành thiện, con thiện tâm”. Vậy, bất cứ khi nào mình hành thiện, thì đều tốt cả, chỉ có điều, để có thể dưỡng cho cây Lương tri, mình sẽ làm những việc đó vì thực sự cho người nhận từ thiện, chứ không còn đơn thuần phụ thuộc vào việc mình vui hay buồn, vào việc mình thích hay không khi làm những việc đó.
Con rút ra điều này từ quan sát việc hành thiện của Thầy, bất cứ khi nào ai cần, ai xin, Thầy đều cố gắng làm cho họ, Thầy sẵn sàng giúp chúng sinh trong bất kì không gian hay miền vũ trụ bao la nào, khi Thầy có biết họ hay không, hay ngay cả khi họ có biết Thầy hay không, không cần họ biết, thậm chí cũng không cần họ cảm ơn, miễn là họ là người xứng đáng được nhận sự giúp đỡ của Thầy và qua sự giúp đỡ đó, cuộc sống, sức khoẻ, nhân sinh quan… của họ trở nên tốt hơn. Việc đó Thầy làm không phụ thuộc vào lúc đó Thầy đang vui, đang buồn, đang khoẻ hay đang ốm, muốn làm hay không muốn làm, hay vì bất cứ mục đích gì, mà chỉ đơn giản là làm việc đó chỉ vì Thầy nghĩ là mình cần làm, nên làm.
Con cũng đã được nghe Thầy giảng về Lương tri, cũng lại chẳng giống ai! Thầy nói:
Lương tri là sự hội tụ đỉnh cao của Trí huệ và Từ bi. Tu vì Vạn vật chúng sinh. Con đường ngắn nhất đến gần Lương tri.
Có thể hiểu: Trí huệ là tài, Từ bi là Đức nhưng trong Từ bi đã bao gồm Trí huệ còn trong Trí huệ có bao gồm Từ bi. Ai hiểu thế nào thì tùy khả năng tư duy của từng người
Một người được gọi là có Lương tri khi người đó sẵn sàng làm việc, chấp nhận cả hy sinh vì “Vạn vật chúng sinh” và đây cũng chỉ là một tiêu chuẩn của Lương tri mà thôi!
Một người rất hay làm từ thiện nhưng trong tư tưởng đã có ý làm ơn với người khác, đã có ý muốn vang danh trước những người khác là “tôi đang làm thiện đây”…thì Chưa chắc người như thế đã có Lương tri!
Tôi làm từ thiện vì tôi thấy nó cần phải làm! Thế thôi…
Nghe thì cũng thấy hay nhưng quả thật khó hiểu và rất khó làm theo!
Từ những trải nghiệm, những lời dạy của Thầy, con sẽ cố gắng làm việc giống như Thầy, chỉ là việc đó khó, rất khó với con và chắc là cũng khó với nhiều người khác. Con sẽ cố làm tốt từ những việc nhỏ li ti, từ những nhận thức giản đơn, từ khái niệm đúng.
Bài viết này hoàn toàn bộc phát từ suy nghĩ cá nhân của con, ở thời điểm này. Con mong Thầy giúp con hiểu hơn về cây Lương tri và mọi người sẽ hiểu hơn về Cây Lương Tri, để không có cảm giác quá tiêu cực khi nghe thấy việc cây Lương tri của mình chưa mọc được như sự hi vọng của mình! Con sẽ cố gắng theo Thầy từng bước, từng bước 1 để làm người tốt hơn vào mỗi ngày!
/