Truyện cái bát vàng

/
Tiểu thuyết Tây Du Ký và bộ phim cùng tên đã trở thành một phần gắn bó với tuổi thơ của nhiều người. Không chỉ mang tới những câu chuyện ly kỳ thú vị, Tây Du Ký còn chất chứa bao bài học vẫn nguyên giá trị qua hàng ngàn năm.

Một trong những bài học khiến tôi nhớ nhất là mẩu truyện về Cái bát vàng mà Đường Tăng trao đi để nhận được bộ Kinh sách nơi trời Thiên Trúc linh thiêng.

***

Trải qua hàng ngàn năm, mẩu truyện này đã trở thành đề tài gây tranh luận cho nhiều người, với rất nhiều cách hiểu khác nhau. Thậm chí có học giả sau này còn thẳng thừng viết lời tựa như sau trong một lần tái bản của bộ truyện Tây Du Ký:

“Châm biếm và hài hước là sở trường của Ngô Thừa Ân. Đối với những hiện tượng xấu xa, lệch lạc trong hiện thực, ông dùng hình thức ảo tưởng để gián tiếp châm biếm rất chua cay trong Tây Du Ký. Thần, Phật, Sư, Đạo thường thường là đối tượng châm biếm của Ngô.” …

“Mũi nhọn châm biếm của tác giả không những chĩa vào phán quan, tăng, đạo và ma quái, mà lại còn trực tiếp chĩa vào ngay Phật Như Lai là vị Phật tối cao, như ở hồi thứ 98, hai vị Phật A Na, Ca Diếp đòi bọn Đường Tăng đưa “lễ vật”. Phật Như Lai cũng nói: “Ngày trước các vị tỳ khâu thánh tăng xuống núi tụng cho nhà trưởng giả họ Triệu một loạt kinh chỉ lấy được của nó ba đấu, ba thưng vàng cốm đem về. Ta thấy hắn trả giá niệm kinh rẻ quá” …
… Những chuyện đại loại như thế đều là sự châm biếm nhọn sắc cả.”
*
Để phản biện lại quan điểm trên, những nhà Phật Học cho rằng: chiếc bát vàng vốn là món quà của vua Đường ban cho ngự đệ kết nghĩa Đường Tăng. Vì thế chiếc bát đó tượng trưng cho của cải, tình riêng và danh vọng của trần tục.

Vì vậy để nhận kinh báu thì phải dâng nạp chiếc bát, ngụ ý người tu hành theo đạo giải thoát phải biết lìa bỏ danh vọng, của cải thế tục.

Việc nhận sách kinh không có chữ tượng trưng cho việc: nhận được chân kinh mà không hiểu được giáo lý của chân kinh.
*
Trên đây là hai quan điểm đối lập nhau về chuyện cái bát vàng. Với bản thân mình, tôi đã lựa chọn một góc nhìn riêng về câu truyện này: Sự trân trọng.

Với 4 thầy trò đi lấy kinh, chiếc bát vàng là thứ của cải vật chất có giá trị nhất. Việc trao bát vàng là để thể hiện sự trân trọng của người nhận được kinh sách. Bởi Phật đâu cần thứ đó để làm gì? Giá trị hiện vật của một chiếc bát vàng đâu thể sánh được với ý nghĩa của chân kinh mang lại cho chúng sinh?

Mặt khác, với phương diện của người đi cầu kinh sách, chiếc bát vàng ấy không thể mang ý nghĩa: người đó định giá kinh sách ấy đáng giá bao tiền? Hay người đó định giá công lao của Đấng Bề Trên là bao nhiêu?

Bởi Chân Kinh và Công Lao ấy, là VÔ GIÁ.

Việc nhân vật Đường Tăng trao đi thứ của cải vật chất có giá trị nhất mang ý nghĩa: người cầu kinh trân trọng kinh sách và công lao của các vị Bề Trên như thế nào?

Như ví dụ về 2 người công đức vào chùa giúp ta minh họa rõ hơn về điều trên. Người thứ nhất đóng góp hàng trăm triệu đồng, nhưng thực tâm là để đòi hỏi với Phật cho anh ta được xóa những tội lỗi anh ta đã gây ra trước đây để có gia tài nhiều tỷ đồng. Số tiền hàng trăm triệu ấy không bao giờ truyền tải ý nghĩa trân trọng và biết ơn.

Người thứ hai tìm hết trong túi được 200 ngàn đồng để làm công đức với tất cả tấm lòng kính ngưỡng dành cho Phật. Số tiền ấy tuy nhỏ, nhưng lại là công sức lao động chân chính và tất cả khả năng của người đó. Thế nên khoản công đức ấy sẽ thực sự mang ý nghĩa trân trọng và biết ơn của một người Phật tử.

***

Ngô Thừa Ân là một nhà văn đại tài khi gửi gắm qua tác phẩm Tây Du Ký biết bao thông điệp, bài học về cuộc sống. Cái bát vàng là một câu truyện với hàm ý sâu sắc, với nhiều góc nhìn, cách hiểu khác nhau để người đời sau suy ngẫm và hoàn thiện mình theo hướng tích cực nhất.
/