Từ một truyền thuyết *
Đền Bảo Hà được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia tháng 11/1997. Đền tọa lạc dưới chân đồi Cấm, bên tả ngạn sông Hồng, thuộc địa phận xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Đền Bảo Hà thờ Thần Vệ quốc Hoàng Bảy, người đã có công lớn trong việc chiêu mộ và chỉ huy quân sỹ cùng nhân dân chống lại giặc ngoại xâm bảo vệ miền biên ải. Ông đã trở thành nhân vật huyền thoại trong lịch sử chấn ải vùng Tây Bắc, được lớp lớp thế hệ con cháu ngưỡng vọng, thờ phụng.
Tương truyền vào cuối thời Lê, niên hiệu Cảnh Hưng (1740-1786) khắp vùng đất thuộc phủ Quy Hóa nhất là Châu Thủy Vĩ, Châu Văn Bàn luôn bị giặc cướp …tràn sang cướp phá, khắp vùng loạn lạc, ruộng đồng bỏ hoang, nhân dân vô cùng cực khổ, lầm than. Trước tình hình giặc giã quấy đảo, xâm chiếm biên cường, triều đình nhà Lê đã cử danh tướng Nguyễn Hoàng Bảy lên trấn thủ. Đội quân của ông tiến dọc sông Hồng, vừa tiến quân vừa đánh đuổi giặc cỏ. Sau khi giải phóng Khảo Bàn (xã Bảo Hà ngày nay), danh tướng Hoàng Bảy cho xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn….Sau một thời gian xây dựng vùng kinh tế ổn định và thịnh vượng, quân giặc lại tiếp tục xâm lược bờ cõi nước ta. Danh tướng họ Nguyễn lại dẫn quân lên tham chiến. Nhưng trong trận chiến không cân sức, ông đã anh dũng hy sinh. Xác ông trôi dọc sông Hồng đến Bảo Hà thì dạt vào bờ. Nhân dân trong vùng đưa xác ông lên chôn cất trên sườn đồi Cấm và xây dựng đền thờ để nhân dân quanh năm dâng hương tưởng nhớ đến công lao đánh giặc giữ nước của ông và các tướng lĩnh.
Với những công lao to lớn đó, ông đã được các vua Minh Mệnh, Thiệu Trị triều Nguyễn phong tặng danh hiệu “Trấn An hiển liệt” và ban sắc phong là “Thần Vệ Quốc”.
http://i1015.photobucket.com/albums/...psbcxweirj.jpg
Về Đền Bảo Hà hôm nay
Dịp 12/3/2016, cơ quan tôi có tổ chức cho chị em đi tham quan dã ngoại tại Sa Pa- Lào Cai. Trên đường đi, chúng tôi đến dâng hương tại đền Bảo Hà (hay người ta hay gọi là đền Ông Hoàng Bảy) trong khoảng thời gian 30 phút. Khi chúng tôi đến, đền rất đông khách thập phương. Đây là lần đầu tiên tôi đến nơi này.
Không biết từ bao giờ, đền ông Bảy nổi tiếng linh thiêng. Thường thì những người đi lễ đền, chùa hay cầu xin cho mình và gia đình có sức khỏe, bình an, may mắn. Thế nhưng, tại ngôi đền này, người ta lại đến cầu xin Ông cho trúng cờ bạc, lô đề. Và ở đây còn nổi tiếng bởi các giá đồng. Họ thường bảo khi ông Bẩy nhập vào giá đồng, múa may quay cuồng, hút thuốc lá, thuốc lào, thậm chí trước đây dùng cả thuốc phiện đúng chất tay chơi, khiến buổi hầu đồng tôn nghiêm trở nên vui nhộn. Theo lời một người hầu đồng ở đây kể, mỗi năm anh phải lập vài giá đồng có giá lên tới tiền tỷ. Anh bảo mình làm thế để ông phù hộ cho mình làm ăn thuận lợi, xuôi chèo bát mái.
Dọc hai bên lối dẫn vào đền, hàng quán thi nhau mọc lên. Nơi viết sớ, nơi chuẩn bị mâm lễ, ông ngựa…thật náo nhiệt. Hỏi vội một người bán hàng, tôi được biết, một mâm lễ đặt ở đây cùng với ngựa, trung bình cũng gần cả triệu đồng. Còn muốn sang hơn thì số tiền cũng nhiều hơn. Một mâm lễ thường có xôi, gà, rượu, bia, nước ngọt, hoa quả tươi, bánh, kẹo lạc …và không thể thiếu thuốc lá cùng với vài ba cái bật lửa, 1000 vàng tím, sớ … Mà đi kèm theo một mâm lễ vật thì bao giờ cũng phải có thêm ông ngựa tím với đầy đủ quần, áo, mũ, hia…và 12 tiên nàng.
http://i1015.photobucket.com/albums/...psl9pyw3v4.jpg
Mâm lễ đi trước, ngựa cúng Ông theo sau
http://i1015.photobucket.com/albums/...psnxsq4dbf.jpg
Thấy tôi cứ hỏi han mãi mà không mua gì, bà chủ hàng nguýt tôi một cái rõ dài, tôi cũng biết ý "chuồn" luôn, chứ không thì không biết từ cái miệng xinh xắn kia còn phát ra những âm thanh khó nghe đến mức nào.
Mâm lễ vật dâng Ông không thể thiếu thuốc lá và bật lửa
Qua cổng Tam quan, chúng tôi bước vào sân đền. Hai bên sân để hai chiếc tủ kính, mỗi bên đặt một ông hổ ở trong. Người ta thi nhau "ném" tiền lẻ vào tủ kính, khiến tiền vương cả lên đầu ông hổ, trông thật mất mỹ quan. Tôi nhìn sang bên trái, chiếc trống âm dương bụi phủ kín bên cạnh chiếc bàn ai đó vừa ngồi, chiếu xô xộc xệch. Bên phải, chiếc chuông đồng cũng phủ kín lớp bụi mù. Người bảo vệ lấy tay gạt người đi lễ không cho sờ vào chuông.
http://i1015.photobucket.com/albums/...psexqra7ii.jpg
http://i1015.photobucket.com/albums/...pstlconyim.jpg
Trống âm dương và chuông đồng trong đền
http://i1015.photobucket.com/albums/...psquwxilyo.jpg
Nhiều người ném tiền lẻ vào tủ kính
Khi chúng tôi đến, họ vừa hầu xong một giá đồng. Tôi với cô bạn cùng phòng cố chen vào bên trong. Từng dòng người xô đẩy nhau để tiến sát vào hậu cung. Tôi thấy tim mình dường như nghẹt thở. Một khung cảnh hỗn loạn chưa từng có. Không thể kiếm đâu một chỗ trên bệ thờ để đặt lễ, thì người ta đành phải bê lễ để một người khác trong đoàn khấn vái. Tiếng người khấn ồn ào, người xì xầm, người khấn thật to, như kiểu đọc chính tả. Dường như họ sợ Ông không nghe thấy thì phải. Mà có phải được đứng yên một chỗ đâu, vừa khấn vừa đẩy, vừa chen. Tiếng loa phóng thanh của Ban quản lý đền cứ vang lên: Đề nghị bà con cô bác cẩn thận kẻo bị kẻ gian móc túi…. khiến tôi dường như chẳng còn tâm trí nào.
Người ta rải tiền lẻ khắp mọi nơi, ban trên, ban dưới… mặc dù đã có hòm công đức, nhưng dường như chả có ai có thể thong thả, trân trọng cầm đồng tiền để bỏ vào hòm, thay vào đó, họ để ngoài cho tiện. Còn ở xa quá thì họ ném hoặc vứt bừa. Đi lễ thế này quả là cực hình. Tôi như đứng chôn chân một chỗ. Đã vào đến hậu cung rồi mà chen ra cũng thật khó khăn.
http://i1015.photobucket.com/albums/...psmdtblyup.jpg
Chật vật một lúc, chúng tôi mới ra được đến sân ngoài. Chưa kịp định thần, đập vào mắt tôi là những dãy ngựa mã xếp hàng chờ đến lượt để hóa cứ ngày một dài thêm. Nhà hóa mã đỏ lửa liên tục. Tôi ước tính nếu Ông linh thiêng có nhận được thì không biết một ngày Ông nhận được bao nhiêu con ngựa, và chắc Ông cũng không thể đủ chuồng để chứa chúng.
Đoàn ngựa xếp hàng chờ đến lượt để hóa
Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi năm người dân Việt Nam đốt gần 50.000 tấn vàng mã, tiêu tốn một số tiền khổng lồ. Chỉ tính riêng ở Hà Nội, số tiền thật đốt cho vàng mã lên tới trên 400 tỷ đồng/năm. Thật là một sự lãng phí lớn.
http://i1015.photobucket.com/albums/...psi09oyaqc.jpg
Nhà hóa vàng thật lớn và hầu như lúc nào cũng đỏ lửa
Trở lại xe để tiếp tục cuộc hành trình, bất chợt tôi cảm thấy buồn. Tôi nhớ lại những bài học mà Thầy đã dạy chúng tôi trong những lần theo Thầy đi lễ. Thầy dạy chúng tôi cách cắm hương bằng hai tay, cắm que hương sao cho ngay ngắn. Khi khấn phải khấn rõ ràng, mạch lạc, vừa đủ nghe. Để tiền công đức thì nên bỏ vào hòm công đức ở một nơi và chỉ bỏ duy nhất một lần, rồi đi lễ các ban khác; chứ không rải tiền lẻ khắp các ban, hay găm tiền lẻ vào tay tượng Phật… như một số người vẫn thường làm. Việc làm như vậy là bất kính với bề trên.
Việc đốt vàng mã là cách thể hiện tấm lòng thành của người trần tục với các bậc bề trên, cho nên tùy từng việc mà đốt vàng mã sao cho vừa phải và tiết kiệm. Thầy đã từng được Mẫu dạy trong lần đi lễ tại Đình Kim Liên- Hà Nội rằng:
“ ...Sau một số lần làm việc như vậy thì một hôm khi đi Đình Kim Liên – Hà Nội, tại Điện Mẫu ở đây tôi liều mà nói với Mẫu: “Con thấy Mẫu mặc quần áo đẹp như vậy mà tại sao lại cứ bắt người trần tục đốt quần áo giấy?”. Thật không ngờ khi nghe tôi nói vậy, Mẫu cười rồi nói với tôi: "Đấy là ta thử tấm lòng thành của người trần chứ ta đâu có cần những thứ ấy…”
Về việc hầu đồng, theo tôi được biết thì đạo luật về hoạt động của các giá đồng ở trần tục Thầy đã công bố:
“Do nhiều lần phạm tội và các giá đồng hầu hết bị thoái hóa biến chất. Các giá đồng không những không có khả năng truyền tải thông tin từ thế giới Tâm linh về với thế giới trần tục mà còn làm nhiễu nhương gây tốn kém vô ích cho người trần tục.
Từ đầu năm 2011 đã có lệnh giải tán các giá đồng. Kể từ ngày đó việc nhảy đồng tại trần tục không có thánh nào nhập nữa. Hiện nay họ chỉ nhảy đồng theo thói quen và nhảy để mua vui mà thôi”
Đi với Thầy, tôi cảm thấy sự tĩnh lặng và thanh thản trong tâm hồn. Con cảm ơn Thầy đã dạy chúng con hiểu đúng về thế giới tâm linh để chúng con có hành động đúng và đẹp khi đi lễ. Vừa thể hiện được nét đẹp của truyền thống dân tộc, và cũng thể hiện được sự trân trọng, biết ơn với các bậc bề trên.
Tôi xin trích một đoạn trong một bài viết của T.S Nguyễn Minh Hòa để làm lời kết cho bài viết này: “Hối hả, giành giật, chen chúc, xô xát, chặt chém, lừa lọc, chửi bới, hối hận, cay cú, máu me,… là trạng thái tâm thần của lễ hội chúng ta. Từ “phụ mẫu của dân” đến tất cả con dân của một đất nước phải vin vào thánh thần mà đi tới tương lai thì quả thật đất nước đang có vấn đề, vượt ra khỏi tâm linh trong sáng mà chuyển sang một trạng thái cực đoan khác.
Không thể kéo dài tình trạng này được nữa, những người có trách nhiệm cần phải có nhận thức đúng, phải có thái độ đúng và hành xử đúng.”.
* Lời văn được trích từ Bảng giới thiệu di tích tại Đền Bảo Hà
