Triều đại nhà Lý - buổi bình minh của Đại Việt

.
Trong lịch sử nước ta, từ sau thời kỳ ngàn năm Bắc thuộc, nhà Lý là triều đại đầu tiên giữ vững chính quyền lâu dài (hơn 200 năm). Đây cũng là triều đại khởi đầu giai đoạn phát triển mới của dân tộc trong thời kỳ trung đại: nước Đại Việt.

1. Quyết định dời đô lịch sử:

Chỉ chưa đầy 1 năm sau khi khai sinh ra nhà Lý, vua Lý Thái Tổ đã quyết định dời đô về Thăng Long. Việc thay đổi kinh đô đã cho thấy bước ngoặt không chỉ của một triều đại, mà là sự bắt đầu của sự vươn lên của cả một dân tộc.

Hai triều đại Đinh và Tiền Lê trước đó đều lựa chọn kinh đô tại Hoa Lư, nơi có địa thế phòng thủ quân sự thuận lợi nhờ sông núi bao bọc. Việc đóng đô tại nơi đây là phù hợp với hoàn cảnh lịch sử của thời kỳ cả dân tộc vừa bước ra khỏi đêm trường của ngàn năm đô hộ, đất nước còn nhiều rối ren, loạn cát cứ của các phiến quân vẫn luôn rình rập.

Với việc đóng đô tại Thăng Long (nơi nằm giữa đồng bằng sông Hồng trù phú) ngay từ buổi đầu của triều đại, vua Lý Thái Tổ đã tạo điều kiện phát triển kinh tế, xã hội, giao thương cho cả nước. Đây là quyết định mở ra thời kỳ ổn định, phồn vinh cho dân tộc. Đó chính là tầm nhìn “dân giàu – nước mạnh” của một vị Đế vương đại tài.

2. Gây dựng một nền văn hiến:

Sau nhiều thế kỷ bị đồng hóa và chiến tranh, nền văn hóa của người Việt mặc dù có những nét đặc sắc riêng, nhưng vẫn chịu ảnh hưởng to lớn của văn hóa Trung Hoa trong vai trò là một vùng lãnh thổ nhỏ bé nằm ngay cạnh một nền văn minh khổng lồ. Tới thời nhà Lý, cùng với sự vươn lên của kinh tế xã hội, triều đình đã tạo điều kiện để văn hóa và bản sắc của người Việt phát triển ngày càng rực rỡ.

Cùng với đó, nhà Lý đã thiết lập hệ thống pháp luật, hệ thống quản lý xã hội theo mô hình nhà nước đầy đủ so với những triều đại ngắn ngủi trước đó. Việc xây dựng Văn Miếu để mở mang Nho học và mở các kỳ thi không phân biệt xuất thân của sĩ tử đã khơi nguồn “nguyên khí của Quốc gia”. Đồng thời Phật giáo và Đạo giáo cũng được nhà Lý coi trọng. Với tinh thần “Tam giáo đồng nguyên”, nền văn hóa của dân tộc thời kỳ này đã tiếp nhận và phát huy những tinh hoa của cả Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo.

3. Xây dựng một Đại Việt hùng mạnh:

Với nền tảng kinh tế, văn hóa, xã hội đã ngày càng ổn định và phát triển phồn vinh, nước Đại Việt (quốc hiệu được bắt đầu sử dụng vào năm 1054 dưới thời vua Lý Thánh Tông) đã có quốc lực dồi dào và dần trở thành một quốc gia có vị thế trong khu vực.

Cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược năm 1075 – 1077 đã cho thấy tiềm lực của đất nước đã phát triển mạnh mẽ. Trước đội quân hùng hậu của “thiên triều”, quân dân nhà Lý do danh tướng Lý Thường Kiệt chỉ huy đã táo bạo đánh thẳng lên các thành trì đóng vai trò hậu cần trên lãnh thổ của nhà Tống. Tiếp đó là trận quyết chiến trên bờ sông Như Nguyệt đã gắn liền với bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư

Bài thơ ngắn gọn và cũng là lời khẳng định đanh thép sự tồn tại, quyền độc lập dân tộc của nước Việt trước quân giặc phương Bắc. Chiến thắng của cuộc kháng chiến đã làm dày thêm truyền thống hào hùng của dân tộc và là tấm gương cho những cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc sau này.
.